(նախերգանքի փոխարեն)
Փառք քեզ, Տեր, Աստված, ցերեկը անցնում,
գիշերն է գալիս, այրող արևը
հրաժեշտ տալիս, տապը նվաղում,
ամռան երեկոն զեփյուռ է շաղում։
Փառք քեզ, Տեր, Աստված, շաբաթը անցնում,
ու հոգնությունը՝ քրտնածոր լալիս,
պրկված ուսերից իջնում է անձայն,
շաբաթավերջին դառնում է անցյալ։
Փառք քեզ, Տեր, Աստված, ամե՜ն ինչ անցնում
անանց է սակայն քո հրաշքը այն,
որ ուժ է տալիս, սեր, հույս ու հավատ,
և պըտըտու՜մ է անիվն անընդհատ։
* *
*
(թե ինչպես պտտվեց անիվը Լոս Անջելոսում մի երեկո…)
Եվ հոգնությունը, որ կուտակվել էր
հինգ օր շարունակ՝ մի ամբո՜ղջ շաբաթ,
և անապատի հեղձուցիչ օդից
բազմապատկըվել, հնգապատկըվել՝
երկուշաբթիից հասել էր ուրբաթ,
այդ երեկոյան հրավիրված էր
մի տարեդարձի քեֆ-խորովածին:
Բոլորից առաջ նա ճամփա ընկել,
կանաչ պարտեզում աթոռին թիկնել
հան-գըս-տա-նու՜մ էր… Դիտում էր չորս դին…
Նայում էր, նայում ու զարմանում էր…
Հավատա՞ր արդյոք աչքի տեսածին,
որ հոգնա՜ծ, դադրա՜ծ տղամարդ թե կին
իրար խառնըված ազգով ու տակով,
սեղան են գցում շախով-կատակով…
Հոգնությունը խի՜ստ վիրավորված էր։
Ինչպե՞ս կարող են իրեն մոռանալ։
Բա ասում էին, թե պիտի քնեն
մեռելի նման հենց որ տուն գնան…
Վիրավորված էր, բայց ոչինչ չասաց։
Քնա՜ծ ձևացավ։ Իսկ իրականում
գիտե՞ք ինչ արեց. աչքը կիսաբաց
իրարանցումը նկարեց նրանց
և չըփախցըրեց, որսաց-գրանցեց
ամեն մի բառը՝ ականջը սրած։
Նախ զննեց-քննեց հենց հոբելյարին։
Հոր երկու բոյին տասնըյոթամյա
հագած ու կապած Տորքն այս նորօրյա
իր գահին նստած պարապությունից
տաբատն էր մաշում ու …ճանճ էր քշում,
մինչ հոգնած հայրը՝ քրտինքը դեմքին,
հյուր տղերքի հետ խարույկի կողքին
մատները մսի գոլորշուց խաշում,
խորովածն էին շամփուրից քաշում…
Հետո նկարեց խումբը՝ ամենքին,
նկարեց նաև մեկ-մեկ՝ առանձին,
նկարեց ինչպես իրար խառնըված,
նախօրոք աղա՜ծ, բաստուրմա դրա՜ծ
հավի ու խոզի պատառ են ջոկում,
հենց ոտքի վրա խորովում-ուտում,
օղին էլ վրան՝ որքա՜ն ցանկանաս,
դե՜, սահման չկա՝ որքան դիմանաս,
իսկ կենացները, ինչպես ասացին՝
բաժակից-բաժակ «քաղցրանում էին»,
մտքի ու լեզվի կապերն արձակում…
Հոգնությունը լուռ արձանագրում էր
ամեն մի բառը, ամեն մի շարժում։
Ընտրություննե՞րը։ Անցած էտապ են։
Չէ՜, չարժե հուզվել։ Ուստի չեն խոսում,
համենայնդեպս մտաբերում են
ոսկե ձկնիկի կոտրած տաշտակը
ու համբերության կենացն են խմում։
Իրաքի հա՞րցը։ Քա՜րը գլուխը,
իրենց հոգը չէ, սա էլ չի հուզում։
Բայց քանի գործը գլուխին հասավ,
քննում են տաք-տաք հիսունհինգ միլիոն
դոլարի հարցը, և տարեց մի կին
հայտնի՜ ասույթով, իմիջիայլոց,
Սադամ Հուսեյնի գլուխը հողում,
խնդիրը լուծում, խաչակնքում է՝
-Մեղա՜ քեզ, Տեր իմ, էն գազանն ու իր
երկու լակոտը հինգ կոպեկ չարժեն…
բայց, ա՜յ, բենզինի գի՜նը չի իջնում,
էդ ծանըր քարը թող տեղից շարժեն։
Եվ տարեդարձը, որ նպատակն էր
այս հավաքույթի, իսպառ մոռանում,
աշխարհի աղունն աղում են, մաղում,
անցնում են մինչև այդ չլսված նյութի։
Օ՜, տաքացել էր կատարը նրանց,
«ազիզ» կենացդ խմում և հանկարծ,
ների՜ր, Տե՜ր Աստված, ներքև են կանչում
քեզ՝ աղ ու հացի, զի մտածում են,
թե խորովածի բույրը ծխի հետ
երկինք կըհասնի, կխանգարի քեզ…
Ասում են՝ իբրև դու կնեղանաս,
եթե պատահի՝ անմասըն մնաս…
Օ՜, ների՜ր, Տեր իմ, դու՜ ներիր սրանց։
Ներիր և նրանց, որ ինքնամոռաց
անհագուրդ կերել, խմել են այնքա՜ն,
վաղուց անցել են և՛ չափ, և՛ սահման,
էլ չե՜ն տարբերում ծանոթ-անծանոթ,
տպամարդ ու կին, ընկեր-բարեկամ,
պարտեզի զովն ու ուրբաթ երեկոն
վայելողների վրա հարձակվում,
համբերությունն են մեկ-մեկ փորձարկում…
Հիմա էլ ահա հյուրերից մեկի՝
մորուքավոր մի ինտելիգենտի
օձիքից կպել, ծաղրում են նրան.
-Պարո՜ն բանաստեղծ, շարբաթ ե՞ս խմում…
բա չես իմանու՞մ, էս խորովածին
արա՜ղն է սազում, հը՜, ի՞նչ ես ասում…
Մարդը, որ կերել և կարմիր գինու
երկրորդ բաժակն էր ումպ-ումպ ըմբշխնում,
արժանավայել պատասխանում է.
-Օղի չեմ սիրում։ Այս շոգ-կրակին
գինի՜ն կարող է միայն հմայել։
Իմիջիայլոց, ես քննադատ եմ։
Իսկ, ա՜յ, կողքինըս, կողքի՜նս է պոետ։
Պոետներին էլ, մի՞թե չեք լսել,
լոկ անուշաբույր նեկտա՜րն է վայել…
Շատ չեն հասկանում ինչ էր խոսածը։
Նախ քմծիծաղում, ապա լրջանում
ու իսկույն նրան հանգիստ են թողնում։
Դե, սովորաբար քննադատներից
ըզգուշանու՜մ են։ Իսկ բանաստեղծին,
պոե՞տըս որն էր, ինչպես որ պետք է՝
արհամարհում են՝ ի՞նչ նեկտար, ի՞նչ բան,
ջու՜ր են մատուցում, թղթե՜ բաժակով,
առանց սառույցի՜… ասում են՝ անու՜շ…
…Տանտիրոջ որդու վաղու՜ց մոռացված
ծննդյան օրվա երեկոն արդեն
իր սահմանն անցել, նոր օր էր դարձել։
Խեղճ հոբելյարը՝ խիստ վիրավորված,
ըսպասում էր դեռ, հորանջում հոգնած
և վարակում էր հավաքվածներին…
Ու հենց այդպես էլ, հենց հորանջելով՝
վերջապես նրա «քեյքը» բերեցին,
մոմեր վառեցին ու, ոտքի վրա
հազիվ կանգնելով, նախ անգլերենով,
ապա հայերեն երգեցին ձոնը,
կեսգիշերը անց նշեցին տոնը,
և կարկանդակից մի բաժին առած՝
ամեն մարդ ելավ ուռած ու տռզած
փորը շփելով իր տունը գնաց։
Իսկ հոգնությունը, որ տեղավորվել
կանաչ պարտեզում, աչքը կիսախուփ
հանգստանում էր… ավելի հոգնեց։
Այդ երեկոյից, այդ երեկոյի
բոլոր հյուրերից խիստ հիասթափված,
չշարժվեց տեղից ու հենց այնտեղ էլ
աթոռին փլված՝ պարտեզում մնաց,,,
(վերջաբանի փոխարեն)
Հաջորդ առավոտ, թեև չէր խմել,
պոետը զարթնեց միգրենի ցավից՝
գլուխը ուռել, մեկ փութ էր դառել,
վիզը քարացել, պոկվում էր մարմնից։
Դառը, հուսահատ հայհոյել ուզեց,
բայց փափուկ սիրտը չթողեց նրան,
տարեդարձը և տղային օրհնեց,
քեֆ-խորովածը անիծեց սակայն։
Երբ ճարահատյալ ու թթված դեմքով
դեղի բաժինը կուլ տըվեց կրկին,
դե՜ղն էլ անիծեց պոետը մտքում,
հետո խեղճացած նայեց երկնքին։
Ո՞վ գիտե, գուցե աղոթք առաքեց
անեծքը մաքրող զղջումի խոսքով,
կըծկըվեց թախտին, աչքերը փակեց,
հոգին խաղաղեց ու սպասեց հույսով…
Սպասեց մինչև ցավը մեղմացավ,
ակնոցը դրեց, իր գործին անցավ։
Հանգամանորեն հիշեց-վերլուծեց
անցած գիշերվա ամեն մի պահը,
մեկիկ առ մեկիկ կարդաց ու քննեց
արձանագրության ամեն մի բառը,
որ հոգնությունն էր խնամքով կազմել
ու իրեն հանձնել, հետո ձայն տվեց,
կանչեց Մուսային, եղածի մասին
խորհուրդ արեցին խելք-խելքի տված,
հետո ամեն ինչ իր տեղը գնաց՝
հետո ամեն տող իր տեղը նստեց,
երկար ու բարակ մի պոեմ ծնվեց,
որ բանաստեղծն ու Մուսան միասին
նվիրել էին քեֆ-տարեդարձի
տասնըյոթամյա անկյանք հերոսին…
07-29-03